eBay.com ၏ အင္တာနက္ စီးပြားေရး

ယေန႕ ကမာၻတစ္၀ွမ္းမွာ ေလလံပစ္တဲ့ အင္တာနက္ နယ္ေျမၾကီးကို လက္၀ါးၾကီးအုပ္ ျခံဳလႊမ္းထားတဲ့ eBay ဆိုတဲ့ အရာကို ေမြးဖြားဖို႕ Pierre Omidyar က သူ႕အသက္ ၂၈ႏွစ္မွာ ခရီးတစ္ခုထြက္တုန္း computer code (ကုဒ္) ေတြကို ေရးဆြဲခဲ့တယ္။ အင္တာနက္ ဆိုတဲ့ ေနရာၾကီးက တစ္ကမာၻလံုးက လူေတြ တစ္ေနရာထဲမွာ ေရာင္းတဲ့လူက သူတို႕ရဲ႕ ေအာက္ေျခေစ်းကို သတ္မွတ္၊ ၀ယ္တဲ့ လူေတြကလည္း ထိုက္တန္တဲ့ ေစ်းႏႈန္းကို ေလလံပစ္ဖို႕ သင့္ေတာ္တဲ့ အင္တာနက္ ေလလံ ရပ္၀န္းလို႕ Omidyar က ထင္ျမင္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ထပ္ ေရာင္းသူနဲ႕ ၀ယ္သူေတြ တစ္ဦးနဲ႕ တစ္ဦး အျပန္အလွန္ Rating လုပ္တယ္ ဆိုတဲ့ တစ္ခုခု အေရာင္းအ၀ယ္ ျပဳလုပ္ျပီး သြားတုိင္း လိမ္ညာမႈေတြ တတ္ႏိုင္သမွ် ေလွ်ာ့ခ်ေပးတဲ့၊ Novel Feedback စနစ္ၾကီးက eBay ရပ္၀န္းကို Fraud ဆိုတဲ့ လိမ္ညာမႈေတြကို အနည္းဆံုးအထိ ေလ်ာ့ခ်ေပးေနတယ္။ eBay ကို ေမြးဖြားေပးခဲ့သူ Pierree Omidyar က "လူတစ္ဦးစီတိုင္းကို ထုတ္လုပ္သူ တစ္ဦးရဲ႕ အစြမ္းကို ေပးႏိုင္ဖို႕ သူ ရည္ရြယ္ခဲ့တယ္၊ ဒါမွ လူတိုင္း လူတိုင္းက Community (ရပ္၀န္း) တစ္ခုကို ေဆာက္လုပ္ဖို႕ တာ၀န္ေတြ နားလည္ျပီး ယူတတ္လာမယ္" လို႕ ရွင္းျပခဲ့တယ္။

Aution Website ကို Aution Web ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ ၁၉၉၅ စက္တင္ဘာ ၄ရက္ေန႕ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ Labor Day ၌ စတင္ သေႏၶတည္ လာပါေတာ့သည္။ မၾကာမီမွာပဲ Echo Bay Omidyar's consulting firm ဆိုတာကို အတိုခ်ဳပ္ျပီး eBay.com လို႕ ေျပာင္းလဲ သတ္မွတ္လိုက္ပါတယ္။


A National Marketplace

Pierre Omidyar ရဲ႕ ေလလံ Website ၾကီးဟာ ခိုင္မာျပီး စနစ္က်က် ယံုၾကည္မႈ၊ တရားမွ်တမႈေတြနဲ႕ တည္ေဆာက္ ထားတဲ့ နယ္ေျမ တစ္ခု ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ဓာတ္ပံု ေက်ာင္းသား တစ္ဦးက အသံုးျပဳျပီးသား ကင္မရာ တစ္လံုးကို တစ္ႏိုင္ငံလံုးမွာ ရွိတဲ့ မ်ားလွစြာေသာ Camera models ေတြထဲမွ ကင္မရာေတြကို စိတ္တိုင္းက် ယံုၾကည္စြာျဖင့္ ၀ယ္ယူႏိုင္ျပီး အခ်ိန္မွန္မွန္ ပစၥည္းကို ေနအိမ္ကေန လက္ခံရယူ ႏိုင္တယ္။ အိမ္တြင္း စီးပြားေရး အေနနဲ႕ အိမ္မွာ ခ်ဳပ္လုပ္ထားတဲ့ အ၀တ္အထည္ေတြကို တစ္ႏိုင္ငံလံုးမွာ ရွိတဲ့ ၀ယ္ယူသူေတြထံ ျဖန္႕ျဖဴးေပးႏိုင္တယ္။ မဟုတ္မမွန္ လိမ္ညာတဲ့ လူေတြကို eBay ရပ္၀န္းက Rating System, Novel Feedback System ျဖင့္ ထုတ္ေဖာ္ျပီး ေစ်းကြက္မွ အျပီးအပုိင္ ပိတ္ပင္ လိုက္မည္ ျဖစ္သည္။

တစ္ဦးခ်င္း စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ေတြ၊ တစ္ႏိုင္တစ္ပိုင္ စီးပြားေရးလုပ္သူေတြ၊ ေရာင္းသူ ေတြက eBay မွာ တစ္စႏွင့္ တစ္စ ေနရာ ယူလာၾကတယ္။ ACNielsen International Research ရဲ႕ ေလ့လာမႈ အရ ယခုအခါ လူတစ္သန္းေက်ာ္က သူတို႕ရဲ႕ ေန႕စဥ္ဘ၀ကို eBay မွာ အေရာင္းအ၀ယ္ ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ အသက္ေမြးေနေၾကာင္း၊ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္က လူ ၇ေသာင္း ၅ေထာင္သာ ရွိခဲ့ေၾကာင္း ျပသခဲ့တယ္။ အဲ့ဒီ အဓိက ေရာင္း၀ယ္သူေတြ အျပင္ အျခား လူ တစ္သန္းခြဲ ေက်ာ္ကလည္း eBay မွာ ေရာင္း၀ယ္ျခင္းျဖင့္ supplemental ၀င္ေငြကို ရွာေဖြေနၾကတယ္။

Omidyar စတင္ ေမြးဖြားခဲ့တဲ့ eBay ဆိုတဲ့ ရပ္၀န္းဟာ သံုးႏွစ္အတြင္းမွာ စေတာပ့္ တန္ဖိုး ဘီလီယမ္ ေဒၚလာ ႏွစ္သန္းအထိ တိုးပြားခဲ့တယ္။ ၁၉၉၆ မွာ Standford University ကေန MBA ရရွိခဲ့တဲ့ Jeffrey Skoll က eBay ကို ၀င္ေရာက္ခဲ့တယ္။ ၁၉၈၈ မတ္လမွာ Meg Whitman က eBay ရဲ႕ president and CEO ဆိုတဲ့ ရာထူးကို ရယူခဲ့တယ္။ ၁၉၈၈ စက္တင္ဘာမွာေတာ့ eBay ဟာ IPO ဆိုတဲ့ Initial Public Offering ကို စတင္ က်င့္သံုးရာ Omidyar ေရာ Skoll ကိုပါ ဘီလံယံနာမ်ား အျဖစ္ အသြင္းေျပာင္းေပးခဲ့တယ္။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွာေတာ့ eBay ရဲ႕ ရွယ္ယာ မီလီယမ္ ၂၁၄ ဟာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ရွစ္ဘီလီယမ္ အထိ တန္ဖိုး ေပါက္ခဲ့တယ္။


Collaborating with eBay

eBay ဟာ တစ္ခ်ိန္ထဲမွာ Marketplace, Payment, Communication အစရွိတဲ့ ကုမၼဏီေတြနဲ႕ ပူးေပါင္းျပီး eBay ရပ္၀န္းက လူေတြကို ပိုျပီး ေကာင္းတဲ့ Service ၀န္ေဆာင္မႈေတြ ျဖည့္စြက္ခဲ့တယ္။

Marketplace - The U.S. Postal Service
eBay မွာ ေရာင္းသူေတြက ၀ယ္သူေတြထံ ပစၥည္းေတြ ပို႕ေပးဖို႕ အေရးၾကီးတဲ့ လိုအပ္ခ်က္ တစ္ခုကို eBay က အေမရိကန္ ဆက္သြယ္ေရး U.S. Postal Service (USPS) နဲ႕ ပူးေပါင္းခဲ့တယ္။ USPS ရဲ႕ First class mail ပထမတန္း စာပို႕စနစ္ က ထိုအခ်ိန္မွာ ေစ်းတက္မႈေတြနဲ႕ အတူ အသံုးျပဴသူေတြ ေလ်ာ့နည္းေနတယ္။ အီးေမးလ္နဲ႕ ဖက္စ္ေတြ ေၾကာင့္ စာပို႕တဲ့ လုပ္ငန္းေတြ က်ဆင္းခဲ့ရာမွာ ကုန္က်စရိတ္ေတြ တက္ေနခဲ့တယ္။ eBay နဲ႕ ပူးေပါင္းျပီး အိမ္တိုင္ရာေရာက္ ေရာင္းသူေတြ ထံမွ ကုန္ပစၥည္းေတြကို လာယူျပီး ၀ယ္သူေတြ ထံ ေပးပို႕ျခင္း၊ စာပို႕ဗူးမ်ား အလကား ေပးျခင္း၊ ညတြင္းျခင္း ပို႕ေဆာင္မႈမ်ား အတြက္ heavy-duty စာအိတ္မ်ား ေပးျခင္း၊ တံဆိပ္ေခါင္းမ်ားက အိမ္၌ မိမိ ကြန္ပ်ဴတာမ်ားမွ Printing လုပ္ႏိုင္ျခင္း၊ အစရွိတဲ့ ပူးေပါင္းမႈမ်ားကို eBay ျဖင့္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ၂၀၀၅ခုႏွစ္မွာ eBay မွ သန္း ၂၀ေက်ာ္ တံဆိပ္ေခါင္း (Shipping Labels with postage) မ်ားကို Print လုပ္ခဲ့တယ္။

Payment - Paypal
ေငြေခ်ရာမွာ လ်င္ျမန္ အဆင္ေျပ ေခ်ာမြတ္ေစဖို႕ ၁၉၈၈ မွာ Paypal ဆိုတဲ့ ကုမၼဏီကို eBay မွာ တည္ေထာင္ခဲ့တယ္။ ေရာင္းသူနဲ႕ ၀ယ္သူၾကားမွာ လ်င္ျမန္စြာ အလြယ္တကူ ပိုက္ဆံ အလႊဲအေျပာင္း လုပ္ဖို႕ လက္ခံရယူဖို႕ အတြက္ Paypal က ေဆာင္ရြက္ေပးေနတယ္။ Paypal က ရွိေနျပီးသား ဘဏ္အေကာင့္ေတြ၊ Credit Card ေတြကို အေျချပဳျပီး၊ ကမာၻ႕ စနစ္အက်ဆံုးျဖစ္တဲ့ Fraud prevention လိမ္ညာမႈ ကာကြယ္ျခင္း စနစ္ နည္းပညာေတြ အသံုးျပဳျပီး လံုျခံဳ၊ စိတ္ခ်၊ တိက်၊ မွန္ကန္တဲ့ ေငြေပး ေငြယူ စနစ္ တစ္ခုကို ဖန္တီးခဲ့တယ္။ မၾကာခင္မွာပဲ Paypal က ႏိုင္ငံတကာ၊ ကမာၻတစ္၀ွမ္း အင္တာနက္ ေငြေခ်စနစ္ၾကီးရဲ႕ အၾကီးမားဆံုးေသာ ဦးေဆာင္သူ တစ္ဦး ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ အခုအခါမွာ သံုးစြဲသူေပါင္း သန္း တစ္ရာ ေက်ာ္ ရွိေနျပီ ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေပါင္း ၅၅ ႏိုင္ငံမွာ ရွိတဲ့ ေရာင္းသူေတြ၊ ၀ယ္ယူသူေတြ၊ အင္တာနက္ စီးပြားေရး သမားေတြ၊ အင္တာနက္ လုပ္ငန္းရွင္ေတြ အားလံုး ယံုၾကည္စြာ သံုးစြဲႏိုင္တဲ့ စနစ္တစ္ခု အျဖစ္ ယေန႕ ကမာၻမွာ ရပ္တည္ေနတယ္။

Communication - Skype
Skype ဆိုတဲ့ အင္တာနက္ ဆက္သြယ္ေရး ကုမၼဏီရဲ႕ လူေတြ ကို အခမဲ့ အတိုင္းအဆမရွိ စကားေျပာ ဆက္သြယ္ႏိုင္တဲ့ Skype Software ဟာ ၾသဂုတ္လ ၂၀၀၃ မွာ ေပၚေပါက္ခဲ့တယ္။ ႏိုင္ငံေပါင္း ၂၂၅ မွာ၊ သန္းေပါင္း တစ္ရာ့ေျခာက္ဆယ္ေက်ာ္ Download လုပ္ခံ ခဲ့ရတဲ့ Skype က ၄၄ မီလီယမ္ေက်ာ္ Registered Users ရွိတယ္။ စက္တင္ဘာ ၂၀၀၅ မွာ eBay က Skype ကို ေဒၚလာ ၂.၆ ဘီလီယမ္ျဖင့္ ရယူခဲ့တယ္။ eBay ရဲ႕ ေရာင္းသူနဲ႕ ၀ယ္သူၾကားက ဆက္သြယ္ေရးကို ပိုျပီး အေထာက္အကူ ျပဳေပးဖို႕ တိုးတက္ေစဖို႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ၀ယ္ယူခဲ့တယ္။

Communication ဆိုတဲ့ ဆက္သြယ္ေရးဟာ အင္တာနက္ အေရာင္းအ၀ယ္ နယ္ပယ္ ရပ္၀န္းအတြက္ အင္မတန္ အေရးပါတဲ့ အကိုင္းအခတ္ တစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း၊ ကမာၻ႕ထိပ္သီး ေလလံ ရပ္၀န္း eBay ႏွင့္ ကမာၻ႕ထိပ္သီး ေငြေပး ေငြယူ စနစ္ Paypal တို႕ကို ကမာၻ႕ထိပ္သီး ဆက္သြယ္ေရး Skype ျဖင့္ ေပါင္းစည္းလိုက္သည့္ အခါမွာ အင္မတန္ အစြမ္းထက္တဲ့ အင္တာနက္ စီးပြားေရး နယ္ေျမတစ္ခုကို တည္ေဆာက္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း eBay ရဲ႕ CEO ျဖစ္သူ Meg Whitman မွာ ေျပာၾကားခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ Skype ကို ၀ယ္ျပီးျပီးျခင္း တစ္လအတြင္းမွာ Skype ရဲ႕ အားနည္းခ်က္ၾကီး ႏွစ္ခု ကို သတင္းဌာန တစ္ခုမွာ ထုတ္ေဖာ္ ေျပာၾကားခဲ့ရာ၊ Hackers ေတြက ၀င္ေရာက္ျပီး တုိက္ခိုက္ႏိုင္ေၾကာင္း ေၾကညာခဲ့သည္။ တစ္ခ်ိန္ထဲမွာပဲ ေရာင္းသူေတြ နဲ႕ ၀ယ္သူေတြကို Skype ကို သံုးစြဲဖို႕ ေနာက္ဆုတ္ခဲ့ၾကသည္။ Skype ရဲ႕ Network Security ျပႆနာမ်ားေၾကာင္း eBay အတြက္ Paypal နဲ႕ U.S Postal Service လို ထိေရာက္ အစြမ္းထက္တဲ့ Collaboration Tool တစ္ခု ျဖစ္မလာခဲ့ပါ။

eBay.com ဟာ အရင္တုန္းက အသက္ ၂၅ ၀န္းက်င္သာ ရွိတဲ့ Pierre Omidyar ရဲ႕ အၾကံတစ္ခုသာ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အၾကံတစ္ခုကို အသက္သြင္းျပီး စနစ္တက် ျပင္ဆင္မႈ၊ အက်ိဳးရွိရွိ သံုးခ်ႏိုင္တဲ့ စနစ္ျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီးႏိုင္မႈ ေတြေၾကာင့္ eBay.com ဟာ ယေန႕ ကမာၻတစ္၀ွမ္း ေလလံ နယ္ေျမတစ္ခုလံုးကို ထိပ္ဆံုးကေန လႊမ္းမိုး ေျပးလႊားေနတဲ့ ရပ္၀န္း ၀န္ေဆာင္မႈ တစ္ခု ျဖစ္ေနပါျပီ။ တကယ္ေတာ့ တီထြင္မႈ၊ ဆန္းသစ္မႈ၊ နည္းပညာ ေတြက စီးပြားေရးရဲ႕ အေျခခံ နိယာမ ေသာ့ခ်က္ေတြပင္ မဟုတ္ပါေပေလာ။ တိက် မွန္ကန္ အစြမ္းထက္တဲ့ စနစ္တစ္ခုကို အသက္သြင္း ေပးႏိုင္ ဖို႕က ၾကိဳးစား အားထုတ္ စြမ္းေဆာင္မႈ၊ ကံတရား နဲ႕ အရည္အခ်င္းေတြ ေပၚမွာပင္ မူတည္ပါေပသည္။

Source: Business Driven Technology, and Wikipedia