ေၾကာက္စရာ AIDS ေရာဂါ (၁)

မဂၤလာပါခင္ဗ်ာ။ အားလံုးပဲေနေကာင္းၾကရဲ.လား။ ဒီတစ္ပတ္ေတာ့ ကမၻာၾကီးကို လက္ရွိအခ်ိန္အထိ ျခိမ္းေျခာက္ေနဆဲျဖစ္တဲ့ ေၾကာက္စရာ AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome) ေရာဂါအေၾကာင္းကို အပိုင္း (၁) အေနနဲ.ေဆြးေႏြးတင္ျပမွာျဖစ္ပါတယ္။


AIDS ေရာဂါဟာ ျမန္မာလို ခုခံအားက်ဆင္းမႈေရာဂါလို.ဆိုတဲ့အတိုင္း ကိုယ္ခႏၶာရဲ. ခုခံမႈ အဖြဲ.အစည္း Immune System ကို ထိခိုက္ယို.ယြင္း သြားေစပါတယ္။ ဒါဟာ HIV( Human Immunodeficiency Virus) ေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာပါ။


HIV ဟာ Retro Virus အမ်ိဳးအစားေအာက္ထဲက Virus ပါ။ Immune System ကိုထိခိုက္တဲ့အတြက္ ျပင္ပက ေရာဂါပိုးေတြ၊ သာမန္လူေတြမွာ ေရာဂါမေပးတဲ့ ေရာဂါပိုး အေသး အမႊားေတြ၊ မႈိေရာဂါေတြ ဟာခႏၶာကိုယ္အႏွံ.မွာ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒါကို opportunistic infections လို.ေခၚပါတယ္။ မူလပံုမွန္ ဆဲလ္ေတြလည္း ကင္ဆာ ဆဲလ္ေတြ အျဖစ္ (Neoplasia) ပံုေျပာင္း သြားႏိုင္ပါတယ္။ AIDS ေရာဂါဟာ အခုအခါမွာ တစ္ကမၻာလံုးမွာပ်ံ. (pandemic ျဖစ္) ေနပါျပီ။ ကုသမႈ ေဆးအသစ္ အသစ္ေတြ ထြက္ေပၚ လာေပမယ့္ ေရာဂါအေျခေနကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ရံုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အျမစ္ျပတ ္မကုသႏိုင္ေသးပါဘူး။ အခုေရာဂါ ဘယ္လိုျဖစ္သလဲဆိုတာကိုၾကည့္ရေအာင္။


ေရာဂါျဖစ္ပံု

HIV ပိုးစတင္၀င္ေရာက္တဲ့ အခ်ိန္ကေန AIDS ေရာဂါလကၡဏာစျပတဲ့အခ်ိန္ ၾကားကာလကို Window Period လို.ေခၚပါတယ္။ AIDS ေရာဂါျဖစ္တဲ့ အခါမွာ ခႏၶာကိုယ္ရဲ. Immune System က ဆဲလ္ေတြကို ပ်က္စီး ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္။ ဒီဆဲလ္ေတြ အေၾကာင္း အရင္ေျပာလိုပါတယ္။ Immune System ရဲ. အဓိက ဆဲလ္ေတြကေတာ့ T cells, B cells နဲ. Macrophage ေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ T cell မွာ CD4+ T cell (Helper T Cell) နဲ. CD8+ T cell (Cytotoxic T Cell) ဆိုျပီး ႏွစ္မ်ိဳး ရွိပါတယ္။ အဲဒီမွာ CD4+ T cell က ပိုအေရးၾကီး ပါတယ္။

တီး၀ိုင္းတစ္၀ိုင္းမွာ တီး၀ိုင္း ေခါင္းေဆာင္က အေရးၾကီးသလို Immune System မွာ CD4+ T cell ကို Bandmaster of the Immune System လို.ေတာင္ တင္စား ေခၚေ၀ၚၾကပါတယ္။ ဘာလို.လဲဆိုေတာ့ CD4+ T cell က တစ္ျခား Immune cell ေတြျဖစ္တဲ့ B cell နဲ. Macrophage ေတြက ိုလံႈ.ေဆာ္ေပး ႏိုင္တယ္။ တစ္နည္း ေျပာရရင္ Immune System ရဲ. Cellular Immunity နဲ. Humoral Immunity တို.ကို တစ္ဆင့္ျပီး တစ္ဆင့္ လႈံ.ေဆာ္ ေပးႏိုင္တယ္။ ဒီေတာ့ ၀င္လာတဲ့ ေရာဂါပိုး (သို.) foreign body ေတြကို ထိထိ ေရာက္ေရာက္ တိုက္ခိုက္ ဖ်က္ဆီးႏိုင္တယ္၊ ခႏၶာကိုယ္ကို အႏၱရာယ္ မက်ေရာက္ေအာင္ ကာကြယ္ ေပးတယ္။ HIV ေရာဂါပိုး ကလည္း ဒီအေရးၾကီး ပါတယ္ဆိုတဲ့ CD4+ ကိုမွ ဖ်က္ဆီးပစ္ေတာ့ ခက္ေတာ့ တာေပါ့။ CD4+ T cell ေတြ ေလ်ာ့နည္းတာဟာ Immune System ၾကီး တစ္ခုလံုး တစ္ျဖည္းျဖည္း ပ်က္စီးလာတာနဲ. အတူတူပါပဲ။ ေရာဂါေတြလည္း တစ္ခုျပီး တစ္ခု၀င္လာ ျပီး ေနာက္ဆံုးမွာ ့။ CD4+ cell ေတြ အရမ္းက်ဆင္း လာျပီး ဒုကၡေရာက္တာပါပဲ။ အေသးစိတ္ေျပာရမယ္ဆိုရင္ အဆင့္ ၃ ဆင့္ခြဲေျပာလို.ရပါတယ္။


Early, Acute Phase
ဒီအဆင့္ကေတာ့ ေရာဂါပိုး ကူးစက္ခံရျပီး သိပ္မၾကာေသးတဲ့ အေျခေနေပါ့။ HIV ပိုးေတြေသြးထဲမွာ ခဏမ်ားျပီး ဆက္ပြားေနမယ္။ ျပီးတာနဲ. ခႏၶာကိုယ္မွာရွိတဲ့ Lymph Node (ျပန္ရည္အက်ိတ္)ေတြထဲမွာ သြားျပီး ေအာင္းေနမယ္။ ့။ CD4+ T cell ေတြ ခဏ တျဖဳတ္ နည္းသြားမယ္။ ပိုးပြားတာကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို. CD8+ T cell ေတြ မ်ားလာျပီး ခဏပဲ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္တယ္။ ျပန္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္တယ္ ဆိုတာ ဒီအဆင့္မွာပဲရွိပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္း ပိုဆိုးလာရင္ ဘယ္လိုမွ မထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။

လကၡဏာ
ေရာဂါပိုး ကူးစက္ ခံရျပီး ၃ ပတ္ကေန ၆ပတ္ အၾကာမွာ ဖ်ားသလိုလို၊ လည္ေခ်ာင္း နာသလိုလိုျဖစ္မယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ အနည္းငယ္ က်သြားမယ္။ အေရျပားမွာ အနီစက္ေလးေတြ (Rash) ေတြ ထြက္လာမယ္။ ၀မ္းေလွ်ာတာ၊ ေအာ့အန္တာေတြ ျဖစ္မယ္။ ဒီလကၡဏာေတြဟာ ယာယီပဲျဖစ္တာပါ။ ၂ပတ္ကေန ၄ပတ္အတြင္း ျပန္ေပ်ာက္သြားပါတယ္။ က်သြားတဲ့ CD4+ count ကလည္း ၆ပတ္ကေန ၁၂ပတ္အတြင္း ပံုမွန္ျပန္ျဖစ္ပါတယ္။

Middle, Chronic Phase
ဒီအဆင့္မွာေတာ့ ေရာဂါပိုးပြားတာကို မတားႏိုင္ေတာ့တဲ့ဲအတြက္ ေရာဂါပိုးေတြ ဆက္ပြားလာပါတယ္။ CD4+ T cell အေရအတြက္လည္း တစ္ျဖည္းုျဖည္း ေလ်ာ့က်လာပါတယ္။ က်သြားတာကို ျပန္ကာမိဖို.အတြက္ CD4+ အသစ္ေတြကိုလည္း Immune System က ျပန္ပြား ေပးျပန္ပါတယ္။ ပ်က္လိုက္၊ ျဖစ္လိုက္ေပါ့ဗ်ာ။

လကၡဏာ
ျပန္ရည္အက်ိတ္ (Lymph Node)ေတြၾကီးလာပါတယ္။ ဖ်ားနာတဲ့ လကၡဏာေတြ မေတြ.ရေတာ့ပါဘူး။ ဒီအဆင့္ဟာ ႏွစ္နဲ.ခ်ီျပီး( ၇ႏွစ္ကေန ၁၀ႏွစ္ေလာက္အထိ) ၾကာေနႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအဆင့္ျပီးရင္ေတာ့ အေျခေန သိပ္မေကာင္း ေတာ့ပါဘူး။ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ေပါ့။

Final, Crisis Phase
ဒါကေတာ့ HIV အကူးစက္ခံအဆင့္ကေန AIDS (full blown AIDS လို.လည္းေျပာၾကပါတယ္) အဆင့္ကို ေရာက္ေတာ့မယ့္ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအဆင့္အျပီးမွာ ေရာဂါလကၡဏာၾကီးၾကီးမားမားေတြ စျပီးျပလာပါေတာ့တယ္။ Atlanta ျမိဳ.မွာရွိတဲ့ CDC (Centre for Disease Control) ရဲ.သတ္မွတ္ခ်က္အရ HIV ပိုးရွိျပီးသူတစ္ေယာက္ဟာ CD4+ count 200 cells/µL ေအာက္ေရာက္ေနျပီဆိုရင္ေတာ့ full blown AIDS လို.သတ္မွတ္ပါတယ္။ CD4+ T cell ေတြမရွိေတာ့တဲ့ အျပင္ ျပန္လည္ပြားယူဖို.နဲ. CD8+ T cell ေတြ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ေပးဖို.ဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ Immune System ဟာ HIV ရန္သူေတြကို စစ္ရံႈးတဲ့ေျခေန ေရာက္ေနပါျပီ။

လကၡဏာ
လူနာဟာ ဖ်ားနာေနတာ တစ္လထက္မကၾကာေနမယ္။ ေမာပမ္းႏြမ္းနယ္ေနမယ္။ အလကားေနရင္း ၀မ္းေလွ်ာမယ္။ opportunistic infection (ဒီေအၾကာင္းကိုေနာက္မွအေသးစိတ္ေျပာပါမယ္) ေတြျဖစ္မယ္။ ကင္ဆာဆဲလ္ေတြျဖစ္ေပၚလာမယ္။
( CD4 cell ေတြကို HIV ကဘယ္လိုဖ်က္စီးပစ္တာလဲ၊ HIV ပိုးရဲ. Structure ၊ေရာဂါလကၡဏာေတြ၊ကူးစက္ပံု၊ ကာကြယ္ပံုေတြကို ေနာက္အပတ္မွ ဆက္လက္ေဆြးေႏြးၾကတာေပါ့။)